HomeInwigilacja fotograficzna przez niemiecką policję ludową i ministerstwo bezpieczeństwa państwowego

Inwigilacja fotograficzna przez niemiecką policję ludową i ministerstwo bezpieczeństwa państwowego

W okręgowych jednostkach Niemieckiej Policji Ludowej w wydziale policji kryminalnej działają grupy rozpoznawcze zajmujące się fotografowaniem, których zadaniem jest nadzorowanie i kontrolowanie kibiców oraz fanów piłki nożnej. W tym zakresie policja ściśle współpracuje z Ministerstwem Bezpieczeństwa Państwowego (pot. Stasi). Co tydzień fotografowie policyjni dostarczają Stasi dokumentację, która nie służy wyłącznie zapewnieniu porządku i bezpieczeństwa, ale skupia się rownież na nowej kulturze kibicowania, którą funkcjonariusze Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec postrzegają jako „gloryfikację” zachodniego stylu życia: kibice tworzą własne kluby, zachowują się buntowniczo, prowokacyjnie, a czasem są gotowi do użycia przemocy. Śpiewają piosenki i rozpowszechniają teksty, które władze państwowe uznają za „negatywne i dekadenckie”. W związku z tym nad środowiskiem piłki nożnej w NRD rozciąga się szeroka sieć inwigilacji. Katalog „meczów o wysokim stopniu zagrożenia” pokazuje, które wydarzenia uznaje się za niebezpieczne: należą do nich mecze Oberligi (najwyższa liga w NRD) klubów z agresywnymi grupami kibiców, derby w Berlinie Wschodnim i Lipsku, finał Pucharu NRD (skr. niem. DFGB) w piłce nożnej, mecze niepopularnych drużyn „organów ochrony i bezpieczeństwa” – Dynamo i Vorwärts – oraz występy drużyn Bundesligi w NRD i Europie Wschodniej. Podczas gdy fotografowie służb bezpieczeństwa na stadionie są umundurowani lub ubrani w cywilne ubrania, poza stadionami działają w ukryciu, używając nawet aparatów szpiegowskich. Konspiracyjna praca fotograficzna jest w większości organizowana przez Stasi i realizowana przez wyszkolonych specjalistów, ale także przez wynajętych tzw. nieoficjalnych współpracowników.

Jedno z zadań Policji Ludowej: funkcjonariusze Policji Ludowej z Berlina Wschodniego analizują materiały fotograficzne w 1983 r (1)

Zdjęcie z ukrytej kamery: Połowa lat 80., działający w konspiracji pracownicy Stasi obserwują kibiców klubu piłkarskiego BFC Dynamo w okolicy Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark. (2)

Zdjęcie zrobione w ukryciu: fotografowie Policji Ludowej obserwują widzów i kibiców w pobliżu Stadion der Weltjugend w Berlinie Wschodnim podczas finału Pucharu NRD w piłce nożnej pomiędzy klubami 1. FC Lok Leipzig i FC Vorwärts Frankfurt/O. 1976. (3)

Kamera z guzikiem: Ta radziecka miniaturowa kamera F-21 jest najczęściej używana w kurtkach z kieszeniami. Guzik kurtki jest przymocowany do obiektywu kamery. Przez dziurkę w kurtce objektyw ukryty za guzikiem wychodzi na zewnątrz. (4)

„Spreparowany” aparat fotograficzny: Do pracy konspiracyjnej Stasi używa aparatów fotograficznych, które umożliwiają potajemne robienie zdjęć. Ten płaski aparat fotograficzny marki „Tessina” można schować w portfelu. Aparat umożliwia robienie zdjęć dzięki otworom w bocznej przegródce, dlatego nadaje się do użycia z bliska. (5)

W dniu meczu nie tylko piłka toczy się po boisku. Na płycie boiska obecni są fotoreporterzy, jak tutaj w Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark w Berlinie Wschodnim i na Dr.-Kurt-Fischer-Stadion w Karl-Marx-Stadt (obecnie miasto nazywa się Chemnitz) w latach 80. Utrwalają przebieg meczu i atmosferę na stadionie. Wśród nich działają pod przykrywką fotografowie Policji Ludowej i Stasi. Ich zainteresowanie skupia się wyłącznie na trybunach dla widzów. (6,7,8)

Przyjazd autobusów z bawarskimi kibicami do Drezna: z okazji 1/8 finału Pucharu Europy Mistrzów Krajowych pomiędzy Dynamo Dresden a FC Bayern München jesienią 1973 r. Stasi potajemnie obserwuje wysiadających kibiców z Monachium przy pomocy „spreparowanych” kamer. (9)

Funkcjonariusze Policji Ludowej podczas analizy materiałów fotograficznych w 1983 r. (10)

Jesienią 1974 r. fotograf Policji Ludowej potajemnie fotografuje z wyższego budynku przybycie kibiców FC Bayern München na dworzec główny w Magdeburgu. Kibice Bayernu wsiadają do czekającego autobusu, aby udać się na mecz 1/8 finału Pucharu Europy Mistrzów Krajowych pomiędzy 1. FC Magdeburg a FC Bayern München. (11)

W centrum Drezna fotografowie Stasi potajemnie fotografują kibiców FC Bayern München przy pomocy specjalnie przygotowanych aparatów. Stasi śledzi poczynania kibiców Bayernu przed 1/8 finału Pucharu Europy Mistrzów Krajowych pomiędzy Dynamo Dresden a FC Bayern jesienią 1973 r. (12)

Zdjęcia zrobione z ukrycia przez Stasi w centrum Drezna. W centrum uwagi znajdują się kibice ze wschodu i zachodu przed meczem Pucharu UEFA pomiędzy Dynamo Dresden a VfB Stuttgart jesienią 1979 r. Odbicie na zdjęciu wskazuje, że aparat prawdopodobnie znajdował się za szybą. (13)

Funkcjonariusze Stasi z ukrytą kamerą wtapiają się w grupy kibiców. Zdjęcie przedstawia interwencję funkcjonariuszy Stasi w cywilnych ubraniach po bójkach kibiców przed meczem ligowym BFC Dynamo w pobliżu parku Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark w Berlinie Wschodnim w połowie lat 80. (14)

Wykaz źródeł

1: Polizeihistorische Sammlung Berlin

2: Bundesarchiv, MfS BV Bln Fo 383 Bild 2

3: Landesarchiv Berlin, DVP BV Berlin, C Rep. 303 Nr. 3082

4: Sammlung Stasimuseum Berlin/Foto John Steer

5: Sammlung Stasimuseum Berlin/Foto John Steer

6: Bundesarchiv, MfS BV Bln Fo 847 Bild 15

7: Bundesarchiv, MfS HA XX Fo 1790 Bild 27

8: Bundesarchiv, MfS BV Kmst KD Kst 162

9: Bundesarchiv, MfS BV Ddn Abt. VIII Nr. 12535 Bild 252

10: Polizeihistorische Sammlung Berlin

11: Landesarchiv Sachsen-Anhalt, Bezirksbehörde der Deutschen Volkspolizei M24 Nr. 584 Foto 27

12: Bundesarchiv, MfS BV Ddn Abt. VIII Nr. 12535 Bild 185

13: Bundesarchiv, MfS BV Ddn Abt. VIII Nr. 11287 Bd. 3 Bild 122

14: Bundesarchiv, MfS BV Bln Fo 383 Bild 5

Die Webseite zur Ausstellung „Im Objektiv der Staatsmacht“ wurde im Rahmen des Projekts „Bildungsbrücken bauen” ins Polnische übersetzt, das aus dem Programm „Bildungskommunen” durch das Bundesministerium für Bildung, Familie, Senioren, Frauen und Jugend und die Europäische Union über den Europäischen Sozialfonds Plus (ESF Plus) gefördert wird.